KISILIK I..

KİŞİLİK NEDİR?

Ruh bilimcilere göre kişilik, bireyin kendine özgü ve ayırıcı davranışlarının bütünü olarak tanımlanır. Batı dillerinde, kişilik sözcüğünün karşılığı olarak kullanılan sözcükler (personality, personalité, persönlichkeit), Latincede tiyatro oyuncularının rollerine uygun olarak yüzlerine taktıkları “maske” anlamına gelen “persona” sözcüğünden türetilmiştir. Kişiliğin bir yanı, insanın öteki kişilerle ilişkilerinde aldığı tavır, gösterdiği davranış, yani taktığı maskedir. İnsan, çevresiyle sürekli ilişki içindedir ve çoğu kez duygularına, düşüncelerine, tutum ve davranışlarına, olduklarından daha değişik bir biçim vermeye çalışır. Kimi insanda bu durum süreklidir; kimisi ise yerine göre değişik görünmek ister. Böylece insan, sürekli ya da zaman zaman takılan bir maskenin arkasına sığınarak, kendisini istediği ya da istendiği gibi göstermeye çalışır. O halde kişilik kavramı, bireyin başkalarıyla kurduğu ilişkilerdeki tepkiyi ve kendisini gösterme biçimini de içermektedir.

Ruhbilim açısından kişilik sorununa yaklaşanlar, kullandıkları yöntemlere göre, değişik açıklamalar ve yorumlar yapmışlardır. Bunlar, temel gruplar olarak şunlardır:

• Kişilik, bütün bedensel özelliklerin, içgüdülerin, dürtülerin, eğilimlerin, kazanılmış deneyimlerin bütünüdür.
• Kişilik, bir insanın gelişme evrelerinde gerçekleştirdiği bağlantıların bütünüdür. Bu bütünlük içinde tutum ve davranışa yansıyan özellikler yer alır.
• Kişilik, eğilim ve deneyimlerin belirli evreler içinde bütünleşmesi sonucu oluşan bir süreçtir.
• Kişilik, bir insanın çevresine uyum sağlamak amacıyla yaptığı davranışlarının bütünüdür.
• Kişilik, bireysel farklılığa dayanan duyguların, düşüncelerin, becerilerin, yeteneklerin, alışkanlıkların oluşturduğu işlevsel bir bütündür.

İnsan kişiliği, bilinen ve bilinmeyen yanlarıyla dışa yansıtılan ve yansıtılmayan niteliklerden oluşur. Kişiliğin, iç, öznel, dışa yansımayan yanı yorumlanarak; nesnel, dışa yansıyan yanıysa ölçülerek anlaşılmaya çalışılır. Kişiliğin öznel ve nesnel yanları arasındaki uyum ve tutarlılık, güçlü ve sağlıklı bir kişiliğin temelidir.
Kişilik Bozuklukları
DSM IV'de kişilik bozukluğu şöyle tanımlanmıştır. Kişinin içinde yaşadığı toplumdan önemli ölçüde sapmalar gösteren, sürekli bir davranış biçimidir; yaygındır ve esnekliği yoktur. Ergenlik ya da genç erişkinlik yıllarında başlar, zamanla kalıcı olur. Sıkıntıya ve işlevsellikte bozulmaya yol açar.

DSM IV, onbir tane kişilik bozukluğu tanımlamıştır.

1- Paranoid Kişilik Bozukluğu
Başkalarının davranışlarının kötü niyetli yorumlanması, kuşkucu düşünce biçimi. (Bakınız Paranoid Kişilik Bozukluğu)

2- Şizoid Kişilik Bozukluğu
Toplumsal ilişkilerden kopma, duyguları göstermede bir kısırlık ve sığlık yaşama. (Bakınız Şizoid Kişilik Bozukluğu)

3- Şizodipal Kişilik Bozukluğu
Yakın ilişkilerde birden bir rahatsızlık yaşama, bilişsel ve algısal çarpıklıklar ve sıradışı acayip davranışlar. (Bakınız Şizodipal Kişilik Bozukluğu)

4- Antisosyal Kişilik Bozukluğu
Başkalarının haklarını görmezlikten gelme ve başkalarının haklarına saldırma. (Bakınız Antisosyal Kişilik Bozukluğu)

5- Borderline (Sınır) Kişilik Bozukluğu
Kişilerarası ilişkilerde, benlik algısında ve duygulanımlarda tutarsızlık, dürtüsel davranma. (Bakınız Borderline Kişilik Bozukluğu)

6- Histerionik Kişilik Bozukluğu
Aşırı duygusallık ve sürekli ilgi çekme arayışı. (Bakınız Histerionik Kişilik Bozukluğu)

7- Narsisistik Kişilik Bozukluğu
Büyüklük duyguları, beğenilme ihtiyacı ve karşısındakinin duygularını anlamak istememek, anlamamak. (Bakınız Narsisistik Kişilik Bozukluğu)

8- Çekingen Kişilik Bozukluğu
Toplumsal kitlenme, yetersizlik duyguları ve olumsuz değerlendirilmeye aşırı duyarlılık gösterme. (Bakınız Çekingen Kişilik Bozukluğu)

9- Bağımlı Kişilik Bozukluğu
Kendine bakım verilmesi ihtiyacının yüksek olması nedeniyle, ilişkilerde sürekli alttan alma, boyun eğme ve askıntı olma davranışıdır. (Bakınız Bağımlı Kişilik Bozukluğu)

10- Obsesif-Kompulsif Kişilik Bozukluğu
Düzenlilik, mükemmeliyetçilik ve aşırı bir şekilde duygularını denetim altında tutmaya çalışma.

11- Başka Türlü Adlandırılamayan Kişilik Bozukluğu

İki durum için kapsanmıştır :

a- Kişinin kişilik yapısı, bir kişilik bozukluğu için genel tanı ölçütlerini karşılamaktadır ve değişik birçok kişilik bozukluğunun özellikleri vardır. Tek bir tanıya girmemektedir.

b- Kişinin kişilik yapısı, bir kişilik bozukluğu için genel tanı ölçütlerini karşılamaktadır, ancak tanıları kapsamayan bir kişilik yapısıda vardır. (Pasif - Agresif Kişilik Bozukluğu gibi)
Yazi dizimiz devam edecektir.
Saygilarla.